Η ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΓΗ (ΦΑΡΜΑ ) ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ
Η πτώση της αξίας των γαιών, τα υψηλά επιτόκια,
η διολίσθηση των τιμών των
εμπορευμάτων και τα τεράστια χρέη της
Αγροτικής Οικονομίας, μοιάζουν να είναι μερικά απ' τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν
οι αγρότες πριν από δεκαετίες όπως και στα μέσα της δεκαετίας του '20.
Φανερά σημάδια του μεγάλου κύκλου που περιλαμβάνει και την γεωργική
παρακμή, ως αποτέλεσμα των δυνάμεων που ενεργούν κατά την εποχή που η
οικονομική ανάπτυξη κορυφώνεται και λίγο πριν την παρακμή του μεγάλου κύκλου.
Η Αμερικανική και η Ευρωπαϊκή γεωργία έπασχαν φοβερά κατά
την εποχή περίπου της ήττας του Ναπολέοντα το 1815 αλλά και στα τέλη της
δεκαετίας του 1860.
Όπως έχει αναφέρει ο Κοντράτιεφ
στη θεωρία του μεγάλου κύματος, οι τιμές
κορυφώνονται και αρχίζουν να πέφτουν
λόγω της υπερβολικής εξάπλωσης, η οποία οδηγεί στην υπερπαραγωγή. Αυτή η διάβρωση των τιμών δε συμβαίνει αυτομάτως και
σε όλο το φάσμα των τιμών, αλλ' αρχίζει σιγά σιγά, πρώτα απ' τις τιμές των γαιών και τις πρώτες ύλες, και κατόπιν
επεκτείνεται μέχρι που φτάνει τελικά στα καταναλωτικά
αγαθά και τα είδη πολυτελείας.
Οι αγρότες θα περιέλθουν σε δύσκολη θέση γιατί θα πληρώνουν
ακριβά για αγροτικά μηχανήματα, τον εξοπλισμό και είδη παραγωγής, των οποίων οι
τιμές θα εξακολουθούν να αυξάνουν λόγω τεχνολογίας, ενώ οι τιμές των γεωργικών
προϊόντων θα πέφτουν και συνεπώς τα έσοδα των αγροτών μειώνονται. Ευρισκόμενοι οι
αγρότες μεταξύ δύο πυρών, δηλ των επιτοκίων που αυξάνουν και η την πτώση της ζήτησης
των αγροτικών προϊόντων στις διεθνείς αγορές, οι αγρότες είναι οι πρώτοι που θα
αισθανθούν την οδύνη της παρακμής που έρχεται.
Γιατί οι
πρώτες τιμές που πέφτουν είναι αυτές των αγροτικών γαιών, των πρώτων υλών και
αγροτικών προϊόντων;
Απλά διότι έχουν να κάνουν με την ακριβή τεχνολογία η οποία εφευρίσκεται κατά τη διάρκεια της
παρακμής κι εφαρμόζεται κατά τη διάρκεια της ανόδου του μεγάλου κύκλου. Η νέα
αυτή τεχνολογία βοηθάει στην έξοδο της γεωργίας απ' το τέλμα που πέφτει για να την
κάνει πιο παραγωγική μέσω νέων χημικών και εξοπλισμού.
Από τα νέα εφόδια και στις νέες τεχνικές, η απόδοση και η
ανταγωνιστικότητα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων αυξάνει αλλά στην κρίση η
βελτιωμένη τεχνολογία και η αύξηση της παραγωγικότητας σπρώχνουν τη γεωργία σε
μια περίοδο υπερπαραγωγής.
Η πιο βασική ανάγκη του ανθρώπου είναι η τροφή και η ανάγκη αυτή ικανοποιείται πριν
ο άνθρωπος αρχίσει να επιδίδεται σε άλλα σχέδια κατά τη διάρκεια της ευφορίας του
μεγάλου κύματος. Κατά τη διάρκεια της παρακμής οι προτεραιότητες αλλάζουν.
Πράγματα που έμοιαζαν σημαντικά πριν την κρίση, όπως τα σκορ
αυτοκίνητα και τα γούνινα παλτά, θα περάσουν σε δεύτερη μοίρα και τη πρώτη θέση
παίρνει η γεωργία, όταν όμως αυτή μπει στην υπερπαραγωγή, περνάει ξανά σε
δεύτερη μοίρα, πίσω απ' τις πολυτέλειες της ζωής.
Η τροφή που
οφείλει ο άνθρωπος να ικανοποιήσει πριν από τις άλλες λιγότερο βασικές του
ανάγκες και συνεπώς η κρίση αρχίζει απ' τη γεωργία γιατί εκεί εφαρμόζεται πρώτα
η νέα τεχνολογία που αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της παρακμής. Τα γεωργικά προϊόντα, είναι τα πιο βασικά
και χρήσιμα απ' όλα τα προϊόντα και πρέπει να αντανακλούν στην πραγματική αξία,
συνεπώς πρέπει να υπαγορεύουν και στην υπόλοιπη αγορά το πως θα πρέπει να
κάνουν οι τιμές.
Τα γεωργικά προϊόντα
πρέπει να έχουν καθοριστικό ρόλο, όταν η αγορά εισέρχεται στην περίοδο του
αντιπληθωρισμού και η γεωργία είναι τότε που δηλώνει ξεκάθαρα ότι φτάνει πια,
και ότι ήρθε πάλι η ώρα να προσγειωθούν οι τιμές.
Όταν η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται σε μια περίοδο
υπερπαραγωγής τότε οδηγούμαστε στην κορύφωση του μεγάλου κύκλου. Η γεωργία επειδή
ο πρώτος κλάδος που δραστηριοποιείται και εξέρχεται απ' την παρακμή, είναι
φυσικό να είναι και ο πρώτος που θα εισέλθει σε μια περίοδο υπερκεφαλαιοποίησης
και υπερπαραγωγής και αυτό εξηγεί γιατί παρακμή της γεωργίας προηγείται της
παρακμής της υπόλοιπης οικονομίας. Ας σκεφτούμε με λίγο περισσότερη νηφαλιότητα
τη δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει σήμερα η γεωργική οικονομία και η γεωργία
σ' όλον τον κόσμο.
Οσο μεγαλώνει η κρίση θα δούμε τη γεωργία να βάλλεται από τρεις (3) μεριές.
α. Πρώτα πλήττεται απ' την αύξηση των λειτουργικών εξόδων και τη μείωση των τιμών (γαιών + εμπορευμάτων). Ακόμη χειρότερα οι
μεταβολές των τιμών γίνονται κατά τη διάρκεια της εποχής υψηλών επιτοκίων. Δυστυχώς
η γεωργία είναι αναγκασμένη να κάνει δουλειά σ' έναν κόσμο συνεχώς αυξανόμενου
διεθνούς προστατευτισμού και ειδικά σε χώρες όταν η γεωργία είναι ο μεγαλύτερος
εξαγωγικός κλάδος.
Η Wal Street Journal την 24η Δεκεμβρίου 1986 δείχνει πολύ παραστατικά
ποια είναι η κατάσταση των αγροτών και παρουσιάζει ξεκάθαρα τα στοιχεία της
επερχόμενης οικονομικής γεωργικής κρίσης.
Η αγροτική οικονομία, σηκώνει πρώτη το βάρος της πλεοναζούσης
παραγωγικής της ικανότητας, όποτε απλώς κάνει ένα διάλειμμα πριν από μια μεγάλη
και βαθειά οικονομική αιμοραγία ...
Έτσι η Ζώνη των
Αγροκτημάτων (The Farm Belt) θα
διέλθει τουλάχιστον πέντε με επτά χρόνια ριζικής συρρίκνωσης, τα κεφάλαια
θα απομακρύνονται απ' τον τομέα της αγροτικής οικονομίας, καθώς οι δανειστές θα
ξεπουλάνε γαίες αξίας δισεκατομμυρίων σε ολοένα και χαμηλότερες τιμές. Καθώς η
αγροτική οικονομική κρίση θα συνεχίζεται, ο αριθμός των προβληματικών αγροτών
και προμηθευτών θα αυξάνει ...
Οι τιμές των αγροκτημάτων, θα πέσουν έχοντας σε πρώτη φάση
θα πέσουν πάνω από 50 τοις εκατό και σε δεύτερη φάση στο μέλλον ακόμη περισσότερο
αν το υπέδαφος δεν έχει να προσφέρει τίποτε περισσότερο ..
Στις ΗΠΑ, μια μελέτη του Ερευνητικού Ινστιτούτου
Γεωργικής Πολιτικής και Πολιτικής Τροφίμων δήλωνε ότι η πλεονάζουσα
δυναμικότητα θα μάστιζε τη γεωργία των ΗΠΑ για την επόμενη δεκαετία. Προέβλεπε
ότι αρκετή έκταση γης θα πάψει να καλλιεργείται ως αποτέλεσμα της ομοσπονδιακής
πολιτικής ή των οικονομικών πιέσεων νια αποκατάσταση της ισορροπίας έως τα μέσα
της δεκαετίας του 90. Αλλά η ακαλλιέργητη γη βρίσκεται ακόμα εκεί και αν οι
αγρότες καλλιεργούσαν ξανά όλα τα διαθέσιμα στρέμματα, θα μπορούσαν ακόμη να
παράγουν 30 τοις εκατό υπερβάλλον σιτάρι και 35 τοις εκατό υπερβάλλον βαμβάκι,
σύμφωνα με τη μελέτη ...
Σήμερα η αγορά
αγροτικής γης ένα τεράστιο χαρτοφυλάκιο αγροκτημάτων βρίσκεται στα χέρια
των δανειστών της γεωργίας. Οι δανειστές απέκτησαν εκατομμύρια στρέμματα γης
που είχαν τεθεί ως εγγύηση κατά τη συναφή δανείων που δεν επιστράφηκαν. Πολλοί θα
θέλουν να ξεφορτωθούν αυτή τη γη, αλλά μη θέλοντας να υποστούν μεγάλες
χρηματικές ζημίες ή να οδηγήσουν την αγορά σε οικονομική ύφεση, θα αποφεύγουν
να πουλήσουν γη με την ελπίδα ότι οι τιμές θα ανέβουν με αποτέλεσμα την κατάσχεση
της γης λόγω φορολογίας από το Κράτος.
Η οικονομική κατάσταση των αγροτών επιδεινώθηκε σοβαρά τα
τελευταία χρόνια όπως δείχνουν και αρκετές στατιστικές. Ο αγροτικός πληθυσμός
δεν μη έχοντας λογιστική, οικονομική και χρηματιστηριακή μόρφωση δεν μπορεί να
καταλάβει και να ερμηνεύσει τα γεγονότα. Τα προβλεπόμενα καθαρά έσοδα και οι εξαγωγές
είναι λιγότερα κάθε χρόνο.
Με την πτώση των αγροτικών γαιών πέφτει σημαντικά η εγγυητική
ικανότητας για τη λήψη δανείων κατά τη στιγμή που τόσο πολύ χρειάζονται. Τα
χρέη τελικά σκαρφάλωσαν. Τελικά ο ρυθμός αύξησης των χρεών θα μειωθεί γιατί η
ικανότητα δανεισμού των αγροτών εξαντλείται και ήδη θα έπρεπε να αναδιαρθρώσουν
τις καλλιέργειες, τα προιόντα, αλλά ακόμη και τα επαγγέλματα. Δεν γεννήθηκε κανείς ΓΕΩΡΓΟΣ και κανείς δεν έχει την υποχρέωση να πεθάνει ΓΕΩΡΓΟΣ. αλλά είναι
σίγουρο ότι μπορεί να πτωχεύσει ως ΓΕΩΡΓΟΣ, πράγμα που προφανώς θα συμβεί
και στους υπόλοιπους παραγωγικούς κλάδους, διότι η θεωρία του μεγάλου κύματος
έχει ήδη φτάσει στην κορύφωση της.
Τα αγροκτήματα πτωχεύουν με ρυθμούς που έχουμε να
δούμε από το 1923 (Μεγάλης Οικονομική Κρίση) λόγω των προβλημάτων που
αναφέραμε. Όσα αγροκτήματα καταφέρνουν και επιβιώσουν θα προσλάβουν πολλά νέα
χαρακτηριστικά στα επόμενα χρόνια λόγω των οικονομικών μεταβολών.
Τα αγροκτήματα θα εξαναγκαστούν να διακόψουν πολλούς απ'
τους δεσμούς τους με την κυβέρνηση.
Θα μειωθούν οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης αλλά θα έχει μια
μικρή δυνατότητα να παρέμβει προκειμένου να δοκιμαστούν νέες καλλιέργειες και
παραγωγικές διαδικασίες. Οι σημερινοί στενοί δεσμοί ανάμεσα στα αγροκτήματα και
στην κυβέρνηση θα μεταβληθούν δραστικά. Η στήριξη των τιμών και οι άλλες
κυβερνητικές ενισχύσεις που δεν έκαναν τίποτε άλλο από το να αυξάνουν τις
αδυναμίες της γεωργίας θα λήγουν παρότι θα ασκούνται μεγάλες πιέσεις για μεγαλύτερη
κυβερνητική ανάμειξη στη γεωργία, αλλά η ελεύθερη αγορά είναι ο καλύτερος
ρυθμιστής σε κάθε παραγωγικό κλάδο. Η επιδείνωση της παρακμής που διέρχεται η
γεωργία θα είναι μια άριστη ευκαιρία για να απομακρυνθεί η Κυβέρνησης από τα αγροκτήματα
καθώς τα συσσωρευμένα προβλήματα και οι ανεπάρκειες θα ξεπλυθούν μέσω της
χρεωκοπίας και των πτωχεύσεων.
Πολλοί λένε, "Μόνοι τους
μπλέχτηκαν οι αγρότες σ' αυτήν την κατάσταση, αφήστε τους να ξεμπλέξουν και
μόνοι τους." Αλλά και αυτοί σύντομα θα βρεθούν κι αυτοί
μπλεγμένοι στην ίδια κατάσταση όταν οι τιμές θα πέφτουν και λόγω των μεγάλων
χρεών τους δε θα μπορούν να καλύψουν τα έξοδα τους. Η εγγυητική τους ικανότητα
θα χαθεί κι έτσι οι ζητήσεις για Δανειακά Κεφάλαια Κίνησης, Παγίων και Εξοπλισμού,
θα πέφτουν στο κενό. Θα είναι τότε η σειρά τους για παρελάσεις !!!!!ν.
Τα προβλήματα των αγροτών και της γεωργίας δεν θα αφήσουν ανεπηρέαστη
την υπόλοιπη οικονομία, και ειδικά τους τομείς που συνδέονται άμεσα με την
αγροτική οικονομία. Ένας τέτοιος τομέας είναι οι τραπεζικές εταιρείες, οι
οποίες αντιμετώπισαν μεγάλα προβλήματα τα τελευταία χρόνια και θ'
αντιμετωπίσουν, χωρίς αμφιβολία, πολύ μεγαλύτερα στα χρόνια που έρχονται λόγω των
δανείων που δόθηκαν στους αγρότες κατά τον παλιό καλό καιρό και που τώρα δε
δύνανται να επιστραφούν.
Το Αγροτικό
Πιστωτικό Σύστημα, που στηρίζονταν από την κάθε κυβέρνηση, βρίσκονταν σε
πολύ δύσκολη θέση και μέχρι στιγμής που δόθηκε σε εμπορικές τράπεζες για να μην
καταρρεύσει και ο αριθμός των πτωχεύσεων γίνει ανεξέλεγκτος αλλά κανείς δεν
μπορεί να προβλέψει τις επιπτώσεις που μπορεί να δημιουργήσει στο εμπορικό
τραπεζικό σύστημα, αφού καμιά μελέτη δεν έγινε γνωστή και αριθμητικά στοιχεία
δεν δόθηκαν.
Ερώτημα : Πόση πίεση
μπορεί να αντέξει το τραπεζικό σύστημα, αν λάβουμε υπόψη στην αγροτική κρίση τις
πιέσεις των ενεργειακών δανείων, των εμπορικών και τεχνολογικών δανειακών πιέσεων.
Τι θα
συμβεί όταν και οι υπόλοιποι κλάδοι της οικονομίας αρχίσουν να εκδηλώνουν τα οικονομικά
τους προβλήματα;
Οι τράπεζες δεν
είναι οι μόνες επιχειρήσεις που επηρεάζονται απ' την αγροτική κρίση. Τα
κεντρικά καταστήματα των αγροτικών κοινοτήτων αρχίζουν κι αυτά να αισθάνονται
την οδύνη των αγροτών. Καθώς οι αγρότες μένουν από λεφτά, το ίδιο παθαίνει και
κάθε κατάστημα που εξαρτάται απ' αυτούς 'όπως η βιομηχανία αγροτικών
μηχανημάτων και εξοπλισμού, οι εξαγωγείς κλπ. Αποτέλεσμα δεν είναι μόνο οι αγρότες που πλήττονται
από την πτώση των τιμών και της αξίας της γης. Όταν ο κόσμος παρατηρεί αδιάφορα
τα όσα συμβαίνουν, οι επιχειρήσεις που συνδέονται με τους αγρότες παίρνουν μια
γεύση του τι πρόκειται ν' ακολουθήσει .......
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα συντελεστούν μεγάλες αλλαγές
στη γεωργία κατά τη διάρκεια της επερχόμενης οικονομικής παρακμής. Αλλά, χάρη
σε κάποιες νέες εφευρέσεις και γενετικές ανακαλύψεις και σε κάποια νέα ψηφιακά
μηχανήματα υψηλής απόδοσης, η γεωργία θα εξέλθει απ' την παρακμή πριν απ' τους
υπόλοιπους κλάδους της οικονομίας και η γεωργία θα καταστεί και πάλι πρώτη
προτεραιότητα.
Ο πλανήτης γη μπορεί θα έχει πάνω από 6 δισεκατομμύρια κατοίκους και ο μόνος παραγωγικός κλάδος που
μπορεί να τους θρέψει είναι η γεωργία.
Ο Seely G. Lodwick πρώην υφυπουργός γεωργίας ΗΠΑ αναφέρει:
"Ένα άλλο
πράγμα που είναι βέβαιο, πέρα απ' τους φόρους,
είναι ότι οι λαοί του κόσμου θα θέλουν να φάνε καλύτερα από ότι στο παρελθόν.
Όσοι είναι πεινασμένοι και υποσιτισμένοι θέλουν να έχουν επαρκή διατροφή και ο
κόσμος πρέπει να βρει τρόπους να ικανοποιήσει αυτή την ανάγκη. Όσοι έχουν απλώς
επαρκή διατροφή θέλουν να έχουν μεγαλύτερη ποικιλία τροφίμων, και τροφές που
είναι πιο θρεπτικές και πιο πλούσιες σε πρωτεΐνη. Και δεν είναι μόνο ότι θέλουν
περισσότερες πρωτεΐνες στη διατροφή τους, αλλά τις χρειάζονται κιόλας. Όσο αυξάνεται η κατανάλωση πουλερικών,
γαλακτοκομικών και ζωικών προϊόντων στις αναπτυσσόμενες χώρες, τόσο δυνατότεροι
και υγιέστεροι γίνονται οι άνθρωποι τους και τόσο περισσότερο ζουν - και
συνεπώς τόσο πιο ικανοί γίνονται στο να συνεισφέρουν στην πρόοδο και την
ανάπτυξη των χωρών τους αλλά και των δικών μας χωρών. Δεν μπορούμε πλέον ν'
αντέξουμε οικονομικά τη διασπάθιση της ενέργειας και των ταλέντων που χάνονται
με το να μην τρέφονται καλά κάποιοι άνθρωποι.
Τα
παγκόσμια προβλήματα είναι πάρα πολλά και πάρα πολύ μεγάλα και για να τ'
αντιμετωπίσουμε χρειαζόμαστε τις ικανότητες όλων των λαών του κόσμου. Απαιτείται λοιπόν από τους Αμερικανούς αγρότες
και εμπόρους να καινοτομήσουν για να βρεθούν τρόποι να ικανοποιηθούν αυτές οι
ανάγκες. Έχουμε την ευκαιρία να επεκτείνουμε τις εξαγωγές μας στο χώρο των
επεξεργασμένων τροφίμων και άλλων υψηλής αξίας προϊόντων, αυξάνοντας έτσι τα
έσοδα της χώρας μας και δημιουργώντας θέσεις εργασίας στις βιομηχανίες
επεξεργασίας τροφίμων.
Επίσης,
ανοίγεται μπροστά μας η πρόκληση του να βρούμε νέες μεθόδους εμπορίου -ο ανιπραγματισμός και το αντεμπόριο (countertrade), για παράδειγμα- και της σύνδεσης του εμπορίου με
αναπτυξιακά προγράμματα, πράγμα που θα επιτρέπει στις φτωχότερες χώρες να
κάνουν εισαγωγές. Όλα αυτά μαζί συνιστούν μια ευκαιρία ανάπτυξης για τους
Αμερικανούς που παράγουν τρόφιμα. Οι
παραγωγοί τροφίμων θα είναι το κλειδί της πορείας προόδου προς ένα μελλοντικό
κόσμο ειρήνης και αφθονίας."
Παρατηρώντας την πορεία της γεωργίας μας έρχεται στο νου
η παλιά παροιμία.
"Το μόνο πράγμα
που είναι μόνιμο είναι η αλλαγή."
Είναι γεγονός ότι, για μια ακόμη φορά, η γεωργία βρίσκεται στην κορυφή της
οικονομικής κρίσης (μεγάλος κύκλος) αντιμέτωπη με
α. υψηλά πραγματικά επιτόκια,
β. μείωση κυβερνητικού προστατευτισμού,
γ. μείωση των τιμών της γης και των γεωργικών προϊόντων και
δ. αύξηση των λειτουργικών της εξόδων
ε. ακριβά και εξειδικευμένα τεχνολογικά μηχανήματα
στ. προθεσμιακές αγορές προϊόντων
η. αύξηση φορολογικών συντελεστών και φορολογίας
Αλλά μετά την επερχόμενη κρίση η γεωργία απαλλαγμένη από τα
συσσωρευμένα οικονομικά προβλήματα θα δείξει και πάλι τον πραγματικό της εαυτό αλλά
με ένα πιο αποδοτικό και οργανωμένο σύστημα που θα μπορέσει νά αντιμετωπίσει το
αυξανόμενο πρόβλημα της πληθυσμιακής έκρηξης του πλανήτη.
Ο πόνος που εξαναγκάζει τους ανθρώπους να προβούν σε ριζικές
καινοτομίες και να βρούνε νέες ιδέες και λύσεις στα παγκόσμια προβλήματα, στη
δύσκολη αυτή εποχή που διανύουμε θα είναι πολλοί αυτοί που αναπολούν τις "παλιές καλές
μέρες" της γεωργίας, αλλά πραγματικά, δεν υπάρχει πιο
συναρπαστική εποχή να ζει κανείς απ' όταν ο κόσμος διέρχεται μεγάλες αλλαγές.
Τα χρόνια που θ' ακολουθήσουν και μετά την επερχόμενη
παρακμή θα είναι μια εποχή συναρπαστική και θά αξίζει τότε να ασχολείται κανείς
με τη γεωργία αν παραμείνει γεωργική εκμεταλλεύσιμη γή. ..